Εξέλιξη του Έμβιου Κόσμου-Παλαιοντολογία

Το μάθημα αποτελεί βασικό εισαγωγικό μάθημα στην Παλαιοντολογία, γνωρίζοντας τα απολιθώματα που αποτελούν πειστήριο της εξέλιξης, και τη χρήση τους στην γεωλογική έρευνα. Επίσης στη διάρκεια του μαθήματος δίνονται πληροφορίες για τους κυριότερους οργανισμούς που συναντούνται ως απολιθώματα.

Από την πρώτη στιγμή που εμφανίστηκε η ζωή πάνω στη Γη πριν από περίπου 4 δισεκατομμύρια έτη, ο έμβιος κόσμος βρίσκεται σε συνεχή εξέλιξη. Νέα είδη εμφανίζονται, ενώ άλλα εξαφανίζονται. Τα απολιθώματα αποτελούν αδιάσειστη μαρτυρία αυτής της εξέλιξης στο διάβα των γεωλογικών Εποχών και λόγω της συνεχούς αλλαγής τους μας επιτρέπουν να παρακολουθήσουμε και να κατανοήσουμε τόσο την ηλικία των πετρωμάτων στα οποία βρέθηκαν, όσο και τις συνθήκες του παλαιοπεριβάλλοντος που επικρατούσαν, όταν αυτά ακόμα ζούσαν, ή όταν πέθαναν και αποτέθηκαν στα ιζήματα.

Με την επιτυχή ολοκλήρωση του μαθήματος  οι φοιτητές θα είναι σε θέση:

• Να αποκτήσουν μια όσο το δυνατόν πλήρη και σφαιρική εικόνα πάνω στο ευρύ αντικείμενο της Παλαιοντολογίας. Να γνωρίζουν τι είναι Παλαιοντολογία, τι είναι απολίθωμα και απολίθωση, τις διαδικασίες απολίθωσης και διατήρησης των οργανισμών, και τέλος τι είναι η ταφονομία και ποια η χρήση της.
• Να ξεχωρίζουν απολιθωμένους από αρτίγονους οργανισμούς.
• Να γνωρίσουν και να εξοικειωθούν με την εξέλιξη και τους μηχανισμούς που οδηγούν στη δημιουργία νέων ειδών καθώς επίσης και στην εξαφάνιση τους
• Να γνωρίζουν πληροφορίες για την προέλευση, ανάπτυξη και εξέλιξη της ζωής, τι είναι οι εξαφανίσεις, πότε συμβαίνουν και τι αντίκτυπο έχουν στην εξέλιξη της ζωής.
• Βάρος εξάλλου, θα δοθεί στην κατανόηση ότι η γη είναι ένας κόσμος που αλλάζει συνεχώς και οι αλλαγές αυτές έχουν άμεση σχέση με την εξέλιξη και διαμόρφωση της ζωής στη γη.
• Να κατανοήσουν τον τρόπο έρευνάς της, αλλά ακόμη και τις γεωλογικές και γεωχημικές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα κατά την απολίθωση.
• Να εξοικειωθούν με τις μεθόδους γεωλογικής-παλαιοντολογικής έρευνας, ώστε να είναι σε θέση με τις γνώσεις αυτές και χρησιμοποιώντας τα απολιθώματα να συμβάλουν στη Στρωματογραφική μελέτη μέσα από τη χρήση στρωματογραφικών μεθόδων όπως η βιοστρωματογραφία και η χρονοστρωματογραφία όπως επίσης και στην κατανόηση και τον προσδιορισμό του παλαιοπεριβάλλοντος που αποτέθηκαν τα διάφορα πετρώματα.
• Να μπορεί να συσχετίσει οργανισμούς με συγκεκριμένα περιβάλλοντα διαβίωσης τα οποία και μπορούν να προσδιορίσουν τα αντίστοιχα περιβάλλοντα απόθεσης
• Να γνωρίσουν και να εξοικειωθούν με μερικές από τις πιο σημαντικές και κοινές ομάδες οργανισμών που συναντάμε ως απολιθώματα οι οποίες εμφανίστηκαν και κυριάρχησαν κατά τη διάρκεια του Φανεροζωικού Μεγααιώνα.
• Να είναι σε θέση μέσα από τις εργαστηριακές τους ασκήσεις και τις αντίστοιχες αναφορές που παραδίδουν να μπορούν να αναπτύξουν μία ολοκληρωμένη και συγκροτημένη άποψη για τα απολιθώματα και να εκπαιδευτούν στο χρήση τους στην γεωλογική έρευνα

• Αναζήτηση, ανάλυση και σύνθεση δεδομένων και πληροφοριών, με τη χρήση και των απαραίτητων τεχνολογιών
• Αυτόνομη εργασία
• Ομαδική εργασία
• Εργασία σε διεθνές περιβάλλον
• Εργασία σε διεπιστημονικό περιβάλλον
• Παράγωγή νέων ερευνητικών ιδεών     
• Σεβασμός στη διαφορετικότητα και στην πολυπολιτισμικότητα
• Σεβασμός στο φυσικό περιβάλλον
• Άσκηση κριτικής και αυτοκριτικής
• Προαγωγή της ελεύθερης, δημιουργικής και επαγωγικής σκέψης

• Απολιθώματα – Απολίθωση – Κατηγορίες απολιθωμάτων – Τρόποι απολίθωσης – Τύποι απολιθωμάτωνΕίδη – Συστηματική ταξινόμηση – Φυλογένεση – Καθορισμός είδους – Ονοματολογία
• Παλαιοοικολογία – Ταφονομία.
• Τι είναι ζωή - Εμφάνιση και εξέλιξη της ζωής στη Γη – Εξαφανίσεις
• Πρώτιστα – Μετάζωα - Ασπόνδυλα Ζώα – Χορδωτά
• Δίθυρα, γαστερόποδα, κεφαλόποδα, βραχιονόποδα, εχινόδερμα, τριλοβίτες, κοράλλια
• Σπονδυλωτά Ζώα: ιχθύες, αμφίβια, ερπετά, πτηνά, θηλαστικά, άνθρωπος
• Παλαιοβοτανική

Χρήση Τεχνολογιών Πληροφορίας και Επικοινωνιών στη διδασκαλία και εργαστηριακή εκπαίδευση των φοιτητών (power point, pdf) και μαυροπίνακα.

Υποστήριξη Μαθησιακής διαδικασίας και επικοινωνίας μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας e-class.

Προφορική Εξέταση. Η αξιολόγηση αποτελεί το 50% του τελικού βαθμού. Η εξέταση περιλάμβάνει:

1. Ερωτήσεις  σύντομης απάντησης
2. Συνδιαστικές ερωτήσεις ανάπτυξης
3. Γραπτές αναφορές για κάθε εργαστηριακή άσκηση. Ο μέσος όρος των βαθμών των αναφορών αποτελεί το υπόλοιπο 50% του τελικού βαθμού.
4. Απεικόνηση απολιθωμάτων
5. Τεχνική περιγραφή
6. Παλαιοοικολογική ερμηνεία

1. Γεωργιάδου-Δικαιούλια, Ε., Συμεωνίδης, Ν.Κ., Θεοδώρου, Γ.Ε., 2003, Παλαιοντολογία, ΜΕΡΟΣ Α. Εκδόσεις - Γραφικές Τέχνες ΓΚΕΛΜΠΕΣΗΣ ΑΝΤ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ
2. Γεωργιάδου-Δικαιούλια, Ε., Συμεωνίδης, Ν.Κ., Θεοδώρου, Γ.Ε., 2003, Παλαιοντολογία, ΜΕΡΟΣ Β. Εκδόσεις - Γραφικές Τέχνες ΓΚΕΛΜΠΕΣΗΣ ΑΝΤ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ
3. Γεωργιάδου-Δικαιούλια, Ε., Συμεωνίδης, Ν.Κ., Θεοδώρου, Γ.Ε.. 2003, Παλαιοντολογία, ΜΕΡΟΣ Γ. Εκδόσεις - Γραφικές Τέχνες ΓΚΕΛΜΠΕΣΗΣ ΑΝΤ. ΓΕΩΡΓΙΟΣ
4. Κούφος, Γ., 2004, Παλαιοντολογία σπονδυλωτών, Ζήτη
5. Δήμιζα Μ., Τριανταφύλλου, Μ., 2013, Μικροπαλαιοντολογία & Γεωπεριβάλλον, Ίων
6. Prothero, R.D., 1998, Bringing  fossils to life: An introduction to palaeobiology, WCB/McGraw-Hill
7. Clarkson, E., 1998, Invertebrate Palaeontology and evolution, Wiley-Blackwell
8. Armstrong, H.A., Brasier, M.D., 2005, Microfossils, Blackwell.
9. Benton M.J., 2005, Vertebrate Paleontology, Blackwell Science Ltd
10. Benton M. J., Harper D., A.T.,  2009, Introduction to Paleobiology and the Fossil Record , Wiley-Blackwell, Chichester.
11. Levin, H.,2013, The Earth through time, Wiley
12. Κωστόπουλος, Δ., Κουφός, Γ., 2015. Η εξέλιξη του έμβιου κόσμου: χορδωτά. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα:Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/1909
13. Ζαμπετάκη Λέκκα, Α., Αντωναράκου, Α., Ντρίνια, Χ., Τσουρού, Θ., Di Stefano, A., Baldassini, N., 2015. Η μικροπαλαιοντολογία και οι εφαρμογές της. [ηλεκτρ. βιβλ.] Αθήνα:Σύνδεσμος Ελληνικών Ακαδημαϊκών Βιβλιοθηκών. Διαθέσιμο στο: http://hdl.handle.net/11419/3435
14. Σημειώσεις των διαλέξεων με τη μορφή διαφανειών των αντίστοιχων διαλέξεων.